ชุมชนบ้านโต๊ะมีแย อ.รามัน ร่วมสืบสานอนุรักษ์ ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำกาละแมโบราณ (ดอดอย)

ที่มัสยิดนูรุลอิสลาม หมู่ที่ 4 ต.กาลอ อ.รามัน จ.ยะลา นายมือเสาะ หะนะกาแม อิหม่ามประจำมัสยิดนูรุลอิสลาม บ้านตะโล๊ะมีแย หมู่ที่ 4 ต.กาลอ อ.รามัน จ.ยะลา ร่วมกับชาวบ้านชุมชนบ้านโต๊ะมีแย ต.บ้านกาลอ อ.รามัน ร่วมสืบสาน อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำกาละแมโบราณ (ดอดอย) เพื่อเสริมสร้างความรัก ความสามัคคีในชุมชน ผู้นำศาสนา ผู้นำชุมชน ผู้นำท้องถิ่น เข้ามามีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนกิจกรรม ปลูกจิตสำนึกให้คนในชุมชนร่วมกันอนุรักษ์ฟื้นฟูการทำขนมพื้นบ้าน การละแมโบราณ และเพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาของบรรพบุรุษแก่เยาวชนรุ่นหลัง โดยได้รับสนับสนุนงบประมาณจากกรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม ได้ร่วมกันจัดกิจกรรมอนุรักษ์ฟื้นฟูการกวนขนมกาละแม ดำเนินการโดยสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดยะลาร่วมกับชุมชนคุณธรรมพลังบวรลานธรรม ลานวิถีไทย และมัสยิดนูรุลอิสลาม หมู่ที่ 4 ต.กาลอ อ.รามัน จ.ยะลา

สำหรับความพิเศษของการทำกาละแม(ดอดอย) ในชุมชนแห่งนี้ มีผู้สูงอายุในพื้นที่ นายมือเสาะ หะนะกาแม อิหม่ามประจำมัสยิดนูรุลอิสลาม ได้ถ่ายทอดสูตรการทำกาละแมและขั้นตอนการทำเตาดินให้แก่คนในชุมชน โดยการกวนกาละแมจะแตกต่างจากที่อื่น เพราะจะใช้เตาดินที่ขุดขึ้นมาเพื่อใช้สำหรับการกวนกาละแม และจะต้องใช้ความชำนาญในการทำเตาดินโดยเฉพาะ

นางอภิญญา สุวรรณ วัฒนธรรมจังหวัดยะลา เปิดเผยว่า ภายใต้การเปลี่ยนแปลงในสังคมปัจจุบัน ส่งผลให้เกิดการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตของคนในชุมชนและความเป็นอัตลักษณ์ของท้องถิ่น ทำให้คนในชุมชนต้องดิ้นรนทำมาหากิน เพื่อนำเงินมาดูแลครอบครัวจนลืมใส่ใจบุตรหลาน ซึ่งในยุคโลกาภิวัฒน์และเทคโนโลยี ทำให้เยาวขนหลงลืมความเป็นอัตลักษณ์ของท้องถิ่น ลืมรากเหง้า ลืมจารีตประเพณีวัฒนธรรมอันดีงามของชุมชน เนื่องจากเยาวชนรุ่นใหม่ใช้เวลาในการท่องโลกโซเชียล เล่นเกมออนไลน์ รับประทานสำเร็จรูป ทานขนมขบเคี้ยว ดื่มน้ำหวาน ซึ่งหาซื้อได้ตามร้านสะดวกชื่อที่มีอยู่มากมายในปัจจุบัน ทำให้ขนมพื้นบ้านที่วางขายอยู่ตามหมู่บ้าน ชุมชน มีแต่ผู้สูงอายุที่หาซื้อไปรับประทานพร้อมกับน้ำชาในช่วงเช้า

ชุมชนคุณธรรมพลังบวรบ้านตะโละมีแย เล็งเห็นถึงความสำคัญในการสืบสานประเพณีวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่น จึงได้ร่วมกับสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดยะลา ผู้นำศาสนา ผู้นำชุมชน ผู้นำท้องถิ่น จัดกิจกรรมอนุรักษ์ฟื้นฟูการกวนขนมกาละแม (ดอดอย) ขึ้นเพื่อเป็นกลไกในการส่งเสริมความเข้มแข็งแก่ชุมชน ทำคนให้ชุมชนและเยาวชนเกิดความตระหนักและเข้ามามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ฟื้นฟูวิถีวัฒนธรรมอันดีงามของท้องถิ่น โดยมีนายมือเสาะ หะนะกาแม อิหม่ามประจำมัสยิดนูรุลอิสลาม บ้านตะโล๊ะมีแย หมู่ที่ 4 ตำบลกาลอ อำเภอรามัน จังหวัดยะลา เป็นแกนนำหลักในการจัดกิจกรรมอนุรักษ์ฟื้นฟูการกวนกาละแม (ดอดอย) และในปัจจุบันขนมกาละแม (ดอดอย) ที่วางขายตามท้องตลาดมีรสชาติไม่อร่อย มีกลิ่นเหม็นหื่นจากกะทิ และมีการผสมแป้งในปริมาณมาก นอกจากนี้ยังหารับประทานได้ยาก เนื่องจากมีขั้นตอนทำที่ยุ่งยากและใช้ระยะเวลาทำ 17-18 ชั่วโมง

ผู้นำศาสนา ผู้นำชุมชน และผู้นำท้องถิ่น ร่วมกันจัดกิจกรรมอนุรักษ์ฟื้นฟูการกวนขนมกาละแมขึ้น เนื่องจากหมู่บ้านมีภูมิปัญญาท้องถิ่นในการทำกาละแม ซึ่งเป็นผู้สูงอายุที่เหลือเพียงคนเดียว จึงได้ถ่ายทอดขั้นตอนการทำเตาดินและสูตรการทำกาละแมให้แก่คนในหมู่บ้าน ชุมชนเพื่อสืบทอดต่อไป

นายมือเสาะ หะนะกาแม อิหม่ามประจำมัสยิดนูรุลอิสลาม เปิดเผยว่าการกวนกาละแมของหมู่บ้านตะโล๊ะมีแย จะมีความแตกต่างจากที่อื่น เพราะจะกวนกาละแมจากเตาดินโดยแบ่งขั้นตอนการทำเตาดิน โดยขุดดินสำหรับทำเตาไฟ ขุดที่ความลึก 7 เชนติเมตร กว้าง 7·เชนติเมตร เพื่อเป็นฐานเตารองกระทะ จากนั้นจะขุดดินสำหรับใส่ไม้ฟื้น กว้าง 30 เซนติเมตร ยาว 1.20 เมตร ลึก 7 เซนติเมตร มีการวางช่องระบายควันขนาดกว้าง 1.25 เมตร ลึก 7เซนติเมตร การทำปล่องไฟเพื่อให้ควันลอยออกจากปล่องไฟโดยไม่ฟุ้งไปทั่ว การขุดดินจะต้องขุดให้ได้ขนาดกับกระทะและให้มีช่องว่างเพื่อให้ไม้ฟื้นได้มีการลุกโชนของไฟอย่างทั่วถึง ซึ่งการขุดเตาดินจะต้องมีความเชี่ยวชาญเฉพาะ เพราะหากทำไม่ได้ขนาดหรือไม่ได้มาตรฐานที่วางไว้จะทำให้ไฟจากฟืนไม่ลุกโซน ควันไฟจากฟืนลอยฟุ้งไปทั่วและจะทำให้ผู้ที่กวนกาละแมแสบตา

นอกจากนี้มีการเตรียมมะพร้าว การคั้นน้ำกระทอนแบบโบราณ น้ำตาล แป้ง และส่วนประกอบของกะละแม กวนประมาณ 17-18 ชั่วโมง จะได้กาละแมที่มีรสชาติหอมกะทิและมีกลิ่นหอมจากเตาฟืน ไม่หวาน และเหนียวนุ่มกำลังดี รสชาติแบบโบราณ ความเป็นเอกลักษณ์ในพื้นที่